Boży zamysł a ludzkie intencje (J 6, 41-51)

W jakich miejscach nie sprawowano już Eucharystii: jerozolimski wieczernik i rzymskie katakumby, klasztorne i pałacowe kaplice, wielkie katedry i kameralne kościółki, szpitale i więzienia, uniwersytety i stadiony, miejsca objawień i sanktuaria, ołtarze polowe i koszary, krypty królewskie i przydrożne krzyże, łagry i cmentarze, pola bitew i miejsca straceń, leśne polany i powstańcze kurhany, górskie szlaki i schroniska, kurorty i sanatoria, dzielnice dobrobytu i dzielnice nędzy, osiedla i szkoły itp.  

„Król wszedłszy do kaplicy, spokojnie słuchał mszy świętej, którą ksiądz Bartosz odprawiał z wielką gorącością ducha. Dwóch dworzan króla zbrojnych do mszy służyło. W głębi namiotu stali pisarze, duchowni i kilku starszyzny, nieodstępujących króla: reszta przebiegała szeregi i leniwych nagliła do pośpiechu. Na twarzy króla nie widać było nic oprócz powagi, jaką wyrażała chwila, którą wszyscy czuli stanowczą; blady był nieco, czoło miał zasępione, ręce złożył i gorąco zdawał się modlić duchem, choć usta jego się nie poruszały.
 Przy podniesieniu upadł król na kolana i głową dotknął aż do ziemi. Właśnie kielich ksiądz do góry uniósłszy, trzymał go w rękach, gdy Witold wpadł w chrzęszczącej zbroi i zbliżył się ku Jagielle.
 - Bracie! - zawołał - czas wielki! Wychodź! Należy radzić, trzeba uderzyć: jeśli im damy pierwszym począć, biada nam, zginęliśmy.
 - Daj mi się modlić! - odparł Jagiełło. - Bogu dnia pierwociny należą.
 Witold postawszy chwilę, wybiegł zniecierpliwiony. Przed namiotem stała cała rada wojenna, oprócz Zyndrama.
 - Na miłość Boga! - zawołał Szafraniec - a jużby dość było nabożeństwa. Czas płaci, czas traci! Króla gwałtemby wyciągnąć z kaplicy, bo jest o czem innem myśleć. Lada chwila uderzyć mogą.
 - Król nie odejdzie z kaplicy, dopóki mszy nie wysłucha - zawołał Witold - żadna go siła nie weźmie: to darmo". Natomiast nazajutrz po zwycięstwie, w kaplicy królewskiej były śpiewane trzy Msze Św.: o Najświętszej Maryi Pannie, o Duchu Świętym i Trójcy Przenajświętszej, ponadto u innych ołtarzy czytano Msze żałobne za dusze poległych." (Historia duszpasterstwa wojskowego na ziemiach polskich. Pod red. J. Ziółka. Lublin 2004. PTAK J. Duszpasterstwo rycerstwa polskiego w epoce Piastów i Jagiellonów, s. 86 - 89).

To jeden z wielu przypadków w naszej historii. Gall Anonim w opisie wyprawy Bolesława Krzywoustego na Czechy zamieścił opis ceremonii religijnych, jakie odbyły się w polskiej armii przed bitwą. Po przemowie króla odprawione zostały we wszystkich hufcach Msze, zaś obecni na nich wojowie przystąpili do Komunii Świętej. Jan Odziemkowski pisze:  „Niejednokrotnie przed walką całe wojsko uczestniczyło w wielogodzinnych nabożeństwach. Przed wymarszem pod Kircholm we wrześniu 1605 r. hetman Jan Karol Chodkiewicz nakazał czterdziestogodzinne nabożeństwo i sam siedem godzin modlił się, dając przykład podwładnym. Podobne nabożeństwo odprawiono przed szturmem Smoleńska w 1609 r.

W czerwcu 1621 r. do obozu wojsk polskich, oczekujących pod Chocimiem na armię turecką, zawitał biskup Nowodworski, ordynariusz diecezji kamienieckiej. Biskup udzielił grupie żołnierzy sakramentu bierzmowania, poświęcił chorągwie wojskowe i zadecydował o dyspensie na spożywanie mięsa w piątki i soboty podczas działań wojennych. Dnia 8 VI 1651 r. maszerujące przeciwko armii kozacko-tatarskiej wojsko króla Jana Kazimierza wzięło udział w uroczystej procesji Bożego Ciała. Podczas wielkich nabożeństw, odprawianych przed spodziewaną bitwą, tysiące żołnierzy przystępowały do spowiedzi i przyjmowały Komunię Św. Było to dyktowane przez wiarę i uświęcone tradycją przygotowania żołnierza do walki, która mogła przecież zakończyć się śmiercią" (Odziemkowski J. Historia duszpasterstwa. Duszpasterstwo wojskowe w dobie królów elekcyjnych, s.142 - 143).

Jeśli motywem uczestnictwa wojska w Eucharystii była nie tyle chęć uproszenia zwycięstwa, co przygotowanie walczących na możliwą śmierć, można to zrozumieć. Ale jak w ogóle usprawiedliwić walkę na śmierć i życie, prowadzoną przez ludzi w stanie łaski uświęcającej? Jak pogodzić w sumieniu ducha walki i przemocy z duchem miłości i przebaczenia? Czy nie mamy do czynienia z oczywistą schizofrenią, która ostatecznie owocuje umieraniem? Czy nie mamy wtedy do czynienia z zuchwałym zawłaszczeniem źródła i zarazem szczytu liturgii?

Jezus najwyraźniej wskazuje, że Eucharystia jest pokarmem „jakościowo" innym niż wszystkie pokarmy, w jakich człowiek usiłuje znaleźć życie. Jeśli Chrystus mówi o innym pokarmie, to znaczy, że istnieje też inny głód. Trzeba ten głód odkryć i poznać. Niech objawi się on w całej dosłowności i niech zaboli do żywego. Niech ten głód zabierze nam błogie „spoko"! Niech zrodzi pragnienie, którego nie da się niczym oszukać, zastąpić ani znieczulić. Niech ten głód przyprowadzi nas do Jezusa - Eucharystii, mimo wszystkich możliwych lęków i zastrzeżeń. Biblijna pamięć o tych, którzy umarli na pustyni, mimo manny i przepiórek, będzie natchnieniem do szukania życia wiecznego. Doczesne życie nie wystarczy; upływa szybko, nieraz pospiesznie i dosłownie kończy się. Te dwie prawdy niczym widma ciążą wszystkim jak dwie figury śmierci na filarach bramy opactwa cysterskiego w Krzeszowie.

Dlatego Jezus proponuje nam Eucharystię, która pozwala już tu, na ziemi, antycypować udział w życiu samego Boga, w które wierzymy, choć nie możemy o nim za wiele powiedzieć.

Ks. Ryszard K. Winiarski

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł