piątek Kwi 26th, 2024

Od marności ku Pięćdziesiątnicy (Koh 1, 2; 2, 21-23) 18 Niedziela zwykła C

Księgi mądrości mają to do siebie, że próbują najgłębsze prawdy teologiczne oraz naukę moralną z nich wynikającą zawrzeć w zwięzłych i łatwych do zapamiętania zdaniach. Nie inaczej jest z Księgą Koheleta.

Ostatecznie zredagowana pod koniec III wieku przed Chrystusem jest owocem spotkania judaizmu powygnaniowego z kulturą, a zwłaszcza filozofią grecką. Jej najważniejsze tematy to sens życia, szczęście, praca, radość, przemijanie, mądrość, cnoty. Jednak nie pozorny pesymizm jest osią, wokół której krąży myśl autora, ale relatywnie niska wartość tego, co człowiek pozbawiony wiary w Jedynego Boga może uznać za źródło szczęścia i cel życia.

Hebrajskie słowo przetłumaczone jako marność, dosłownie oznacza parę, tchnienie, coś niestałego, chwilowego, ulotnego. Wszystko jest przemijalne, świat, człowiek, sukcesy, porażki, wszystko. Człowiek rozumny dostrzega to, dlatego nigdy nie zainwestuje całego swego życia w to, co kruche i przemijalne. Tego domaga się uczciwa mądrość. Ale nawet sama mądrość obrana jako cel życia jest marnością. Człowiek, który w swoich dokonaniach, zdolnościach, posiadanych rzeczach, wysiłkach pragnie znaleźć swoje szczęście jest nierozumny, bowiem nie chce dostrzec przemijalności świata i ludzkiego życia. Ukazując kolejne obrazy ludzkich aspiracji Kohelet niezmiennie kończy je podsumowaniem:To także jest marność; To także jest marność i wielkie zło; To też jest marność i pogoń za wiatrem. W takim razie musi zrodzić się pytanie: a co nie jest marnością?

Pomimo pozornie pesymistycznej wizji życia i świata, Kohelet chce wskazać sensowną drogę życia: Zważaj na krok swój, gdy idziesz do domu Bożego. Zbliżyć się, aby słuchać, jest rzeczą lepszą niż ofiara głupców, bo ci nie mają rozumu, dlatego źle postępują. A w epilogu księgi poucza: Wszystkiego tego wysłuchawszy: Boga się bój i przykazań Jego przestrzegaj, bo cały w tym człowiek! Niezmiennym ludzkim problemem jest nie tylko bałwochwalcze odniesienie do bogactw, stanowisk, popularności, które zabierają przestrzeń należną Bogu, ale także pełne pretensji rozczarowanie własnym życiem, nierealizujące się godziwe pragnienia i aspiracje oraz rodząca się w tej sytuacji tęsknota za innym, lepszym i ciekawszym życiem, niż to, które jest moim. Ale i wobec takich postaw Kohelet niezmiennie powtarza: marność nad marnościami ….

Jedyne, co zasługuje na uwagę prawdziwego mędrca, czyli człowieka dojrzałego, rozsądnego, prawego, umiarkowanego w swych pragnieniach, to dogłębne zrozumienie ulotności całego stworzenia, w którego naturze jest miejsce na radość i smutek, powodzenie i przegraną, zdrowie i chorobę, bogactwo i biedę oraz wiele im podobnych „dwójek”. Nikt i nic z bytów stworzonych nie może stać się bałwanem (idolem) mędrca, a znakiem jego mądrości będzie umiejętne odnajdywanie drobnych i codziennych powodów do radości. Kohelet analizuje dobra tego świata w świetle znanych mu filozofii grackich: materializmu, pesymizmu, epikureizmu i sceptycyzmu. Jednak filozofie nie dają siły, aby we wszystkich wydarzeniach naszego życia odkrywać wolę Boga i pokornie się jej poddawać.

Ogólny wniosek, który się nasuwa w naszym spojrzeniu na Koheletową mądrość to nieodzowność, nagląca konieczność przyjścia Mesjasza-Zbawcy, którego żadna filozofia ani ludzka mądrość nie może dać człowiekowi. Kohelet ze swoim refrenem: bo nic dla człowieka lepszego pod słońcem, niż żeby jadł, pił i doznawał radości, i by to go cieszyło przy jego trudzie za dni jego życia, które pod słońcem daje mu Bóg, wprost domaga się Dobrej Nowiny o Jezusie, który umarł i powstał z martwych i posyła nam Ducha Świętego, byśmy istnieli ku chwale Jego majestatu - my, którzyśmy już przedtem nadzieję złożyli w Chrystusie. W Nim także i wy usłyszawszy słowo prawdy, Dobrą Nowinę waszego zbawienia, w Nim również uwierzyliście i zostaliście naznaczeni pieczęcią Ducha Świętego, który był obiecany. On jest zadatkiem naszego dziedzictwa w oczekiwaniu na odkupienie, które nas uczyni własnością [Boga], ku chwale Jego majestatu (Ef 1, 12-14).

ks. Maciej Warowny

TOP